शिक्षा र चेतनाको अ’भावका कारण दाइजो प्रथा चलेको मानिए पनि शिक्षित र सम्पन्न परिवारमै यसको विकृति झनै बढ्नु दु:खद् पक्ष हो । यस्तो विकृ’ति सबैतिर भए पनि मधेसमा भने यो झाँगिँदै गएको पाइन्छ । केही दशक अघिसम्म साइकल, घडी र रेडियोसम्म लिएर विवाह गरेको पुस्ताले अहिले आफ्ना शिक्षित छोरीको विवाहका लागि जिन्सी, गरगहनासँगै लाखौं रुपैयाँ दाइजोका रूपमा दिनुपर्ने बाध्यतामा छन् ।
त्यसो त मध्यम वर्गमा छोरीलाई पढाइलेखाइ सक्षम बनाउने चलन नभएको होइन । तर, त्यति हुँदाहुँदै पनि बिहेमा दिइने दाइजोको चिन्ताले भने अभिभावकलाई बढी नै पि’रोल्ने गरेको छ । परम्परा धान्न र समाजमा ‘इज्जत बचाउन’ कै लागि भए पनि घर/घडेरी बिक्री गर्ने वा ऋण लिएर विवाह गर्ने चलन बढेको छ । कतिसम्म भने दाइजोका रूपमा ५० लाख रुपैयाँसम्म पनि मा’ग्न थालेका छन् ।
अझ उ’देकलाग्दो पक्ष त के छ भने छोरालाई चिकित्सक अध्ययन गराएका अभिभावकले अध्ययन खर्च जोडेर दाइजो लिने गर्छन् भने प्रहरीमा इन्स्पेक्टर र अधिकृतस्तरमा पुगेकाहरूले २५ देखि ३० लाख रुपैयाँसम्म दाइजो माग्ने गरेका छन् । यसको अतिरिक्त गरगहना, जिन्सी, सवारी साधनलगायतका सा’मग्री पनि हाकाहाकी माग्ने चलन देखिन थालेको छ । यसरी विवाह गर्ने क्रममा महँगो रकम खर्च गर्नुपर्ने जुन प्रवृत्ति देखिएको छ, त्यो नेपाली समाजको डरलाग्दो वि’कृति हो ।
दाइजोको सवालमा एकातिर केटाको शैक्षिक योग्यता, व्यवसायको आधारमा खर्च गर्नुपर्ने रकम बढ्दै गएको पाइन्छ भने अर्काेतिर केटीले हासिल गरेको शिक्षाको खासै अर्थ नदेखिनु विड&म्बनापूर्ण अवस्था हो ।दाइजोबापत कबुल गरेका केही धनमाल विवाह मण्डपमै नदिइँदा विवाह सम्पन्न नहुने मात्र हैन, विवाहपछि पनि महिलाहरूले अनेक शारीरिक र मानसिक प्रता’डना खेप्न बाध्य हुनु झनै दु:खद् पक्ष हो ।
दाइजो एउटा प्र’चलन हो जुन समाजको लागि श्राप हो। यसको बाबजुद पनि, मानिसहरूले यस अभ्यासलाई लामो समयदेखि जीवित राख्दै आएका छन्, आज दाइजो सम्बन्धी एक धेरै दुखद बाहिर आएको छ ।यसै क्रममा ाइजो सम्बन्धित यो घट’नाको बारेमा सुने पछि तपाईको रगत पनि उ ‘म्लनेछ। जहाँ एक महिला केहि महिना अगाडि बिहे गरेर श्रीमानको घर सासु-ससुरामा आएकी थिईन। सासु ससुरा आएको केही दिन सम्म सबै ठीक थियो, तर केही दिन पछि ससुरालीहरूले उनलाई दाइजो नदिएको आ’रोपमा बुहारीमाथि द’वाव दिन थाले।
स्थानीय हरप्रीत सिंहका अनुसार उनका काका हरजीत सिंहकी छोरी मनजित कौरको २२ अक्टुबर मा सिमरनसँग विवाह भएको थियो। विवाहको समयमा, मनजीताका बुबाले आफ्नो स्थि_ति अनुसार केटाहरूलाई दाइजो दिए। दाइजो लिइसकेपछि केटाहरू त्यसबेला विवाह गर्न राजी भए। विवाह गर्न सहमत भएपछि, दुबैको बिवाह निकै धुमधामको साथ सम्पन भयो। विवाह सकिसकेपछि उनका माइतीलाइ फेरि दाइजोको लागि मनजितालाई सता’उन थाले।
भनिन्छ कि यो दाइजोको कारण हो कि मन्जितका सासु-ससुराले उनलाई ल्याएको दिनमा उनलाई कु ‘टपिट गर्थे। विवाहपछि मन्जिताका परिवारले हरप्रीतलाई आफ्नी छोरीलाई फिर्ता लैजान वा पैसा र दाइजो को माग पूरा गर्न धेरै पटक बोलाउँथे। घट_नाले अझै अचम्मित यसकारण पार्छकी बिवाह गरि ल्याएका उनका श्रीमान भारतीय सेनामा कार्यरत छन् ।
सेनामा भए पनि केटाले आफ्नी श्रीमती र उनका बुवालाई जबरज’स्ती दाइजो दिन कर गरेका थिए। अझै अचम्मित पर्ने घ’टना के छ भने उनले बिवाह गरेपछि घरमा आएदेखि नै यस परिवारसंग यस कुराको सामना गरेकी उनि ८ महिनाकी गर्भवती थिईन । यस्तो अवस्थामा श्रीमान सेनामा जागिरे भए पनि आफ्नी गर्भवती श्रीमतीको साथ दिएनन बरु उल्टै आफ्नै परिवारको साथ दिएर सधै द’वाव दिईनै रहे ।
छिमेकीहरुका अनुसार मनजिताकी श्रीमान दुई दिन अगाडि उनको घरमा आएका थिए। घर आइसकेपछि उनले आफ्नी श्रीमतीसँग झ’ गडा गरिसकेपछि फेरि आफ्नो काममा फर्कन्छ। तर भोलिपल्ट उसकी छोरीले उनलाई बोलाएर उनका ससुराले उनलाई कु’ टेको बताएकी थिईन।
धुमधाम बिवाह गरि दिएको छोरीलाई यसरि घरमा हे’ला गर्ने कुटपिट गर्ने गरेको सुनेपछि मंजिताका बुवा हतारिदै छोरीको घरमा पुगेका थिए ।
छोरीकोको घरमा पुगिसकेपछि मनजीतका बुबा त्यहाँ को दृश्य देखेर भुइँमा बे’हो’स भै ढ’ले । मनजीतका बुबाका अनुसार उनकी छोरीको ला’ स स सुराको घरको लबीमा रहेको भेटियो। आफ्नी छोरीको श’व देखेपछि उनले पुलिसलाई घट’नाको बारेमा जानकारी गराए। त्यसपछि पुलिस घट’नास्थ लमा पुगे र मंजिताको श’वको मुचुल्का उठाई उनका परिवार बि’रुद्ध मु द्दा हा’ले। पुलिसले घ’टनाको दर्ता गराएपछि उनका त्यो घरमा सबै घर छोडेर अहिले फ’रार रहेका छन् । – इताजा खबरबाट
